Żywienie szczeniąt w okresie wzrostu i rozwoju – praktycznie przez cały czas, kiedy są one szczeniętami, do momentu osiągnięcia wieku dorosłego – ma istotny wpływ na ich zdrowie w wieku dorosłym. Problemy zdrowotne zwierząt w dorosłym życiu mogą być konsekwencją nieprawidłowego żywienia w okresie szczenięcym. I dlatego głównym celem żywienia szczeniąt jest zapewnienie im zdrowia w życiu dorosłym.

Dieta ma podstawowy wpływ na prawidłowy rozwój zwierzęcia i na jakość jego zdrowia, kształtuje jego układ odpornościowy, szybkość wzrostu i rozwój układu kostnego. Okres wzrostu szczeniąt to czas dużych wymagań i trzeba wtedy uwzględnić nie tylko uwarunkowania genetyczne, regulację hormonalną, opiekę zdrowotną ale też odpowiednie żywienie.

Szczenięta nie będą mogły się prawidłowo rozwijać i nie osiągną optymalnych rozmiarów, jeśli nie dostarczymy im odpowiedniego pokarmu dobrej jakości. Celem żywienia szczeniąt jest zapewnienie im optymalnych warunków wzrostu i ograniczenie ryzyka wystąpienia np. chorób układu kostnego czy otyłości.

Najczęściej popełniane błędy żywieniowe

• Nieprawidłowy dobór karmy (karmy niskiej jakości, niedostosowane do wieku, rasy czy szczególnych potrzeb żywieniowych)
• Zbyt duże porcje podawane „na raz”
• Przekarmianie szczeniąt
• Stały dostęp do pożywienia
• Zbyt rzadkie karmienie
• Dokarmianie „ludzkim” jedzeniem i smakołykami

Czas spędzony przy matce

Zacznijmy zatem od początku…

Kiedy szczenię się urodzi i jest zdrowe, wówczas zaraz po znalezieniu brodawki gruczołu sutkowego matki zaczyna ssać. Młode takie są ruchliwe i aktywne, odszukują sutki matki kierując się bodźcami termicznymi i zapachowymi. Bardzo ważne jest, aby małe oseski w ciągu 24-36 godzin po urodzeniu ssały i wchłonęły przeciwciała z siary matki. Siara obok przeciwciał zawiera również związki przeczyszczające, które umożliwiają usunięcie smółki czyli oddanie „pierwszego kału”. Generalnie przez pierwsze 2-3 tygodnie życia szczenięta powinny głównie jeść i spać.

Ssać powinny intensywnie i aktywnie oraz spożywać wystarczającą ilość pokarmu. Jeśli matka jest zdrowa i prawidłowo karmiona, wówczas może zapewnić szczeniętom potrzeby żywieniowe przez pierwsze 3-4 tygodnie ich życia.

Jeżeli z jakiś przyczyn szczenięta nie są najedzone (brak mleka, mleko o niskiej wartości odżywczej, zbyt liczny miot), to objawem tego jest ciągły płacz, wzmożona aktywność, brak przybierania na wadze przynajmniej 10% swojego ciężaru dziennie. Wtedy potrzebne jest dokarmianie albo preparatem mlekozastępczym, albo gotową karmą, jeśli są już wystarczająco duże aby ją tolerować.

W pierwszych dniach życia młode ssą matkę 6-12 razy na dobę. W miarę upływu czasu ssą coraz rzadziej, w drugim tygodniu życia ośmiokrotnie, od czwartego tygodnia życia sześciokrotnie, a pod koniec szóstego tygodnia życia pięć razy w ciągu doby.

Kiedy i jak przestawiać szczenię na karmę stałą?

Ponieważ produkcja mleka u matki spada od około 5 tygodnia po porodzie, to szczenięta wtedy są przez sukę rzadziej i na krótszy czas dopuszczane do ssania. Równocześnie jest to czas, kiedy szczenięta intensywnie przyrastają. Mleko matki już im wtedy nie wystarcza na pokrycie potrzeb prawidłowego rozwoju ich organizmu i trzeba rozpocząć podawanie szczeniętom dodatkowej, łatwo przyswajalnej karmy stałej obok mleka matki.

Kiedy szczenięta mają dwa tygodnie, można zacząć rozkładać w ich pobliżu pojedyncze kulki suchej karmy. Maluchy jeszcze wtedy ich nie zjedzą, ale będą już kojarzyć zapach i w pewnym momencie przekonają się, że służą do jedzenia.

Przechodzenie z mleka matki na pokarm stały musi się odbywać stopniowo. U ras małych zaczynamy od 3 tygodnia, u większych od 4 tygodnia życia. Na początku dokarmiania szczeniąt nową karmę podajemy raz dziennie, stopniowo zwiększając ilość posiłków stałych w miejsce mleka do 4-5 w wieku 5-6 tygodni.

Rozpoczynając podawanie pokarmu stałego, należy zaoferować szczeniakowi dobrej jakości karmę dla psów rosnących, rozmoczoną w wodzie do konsystencji gęstej papki.

Pokarm należy umieścić na płytkim naczyniu. Można dodatkowo zachęcić psa do jedzenia przez podanie mu jedzenia na palcu. Jeżeli szczenięta dobrze radzą sobie z jedzeniem papki, należy stopniowo ograniczać ilość wody i stopniowo przechodzić na karmę suchą, bez namaczania.

Odsadzanie szczeniąt

Szczenięta można odsadzać od matki, kiedy nauczą się samodzielnie jeść i pić. Większość szczeniąt odsadza się od matki między 7 a 8 tygodniem życia w zależności od rasy i wielkości psa. Jeśli szczenię zostanie zbyt wcześnie odsadzone od matki i reszty rodzeństwa, może być narażone na niedożywienie i zaburzenia zachowania w późniejszym życiu. Dlatego zasada jest taka, że nie powinno się odsadzać szczeniąt zanim nie skończą przynajmniej 6 tygodni i nawiążą bliski kontakt z człowiekiem.

Kupując szczenię pamiętajcie, aby dowiedzieć się od hodowcy, czy poprzedniego właściciela, co dostawało do jedzenia, ponieważ ważne jest, aby nowo kupione szczenię było karmione w ten sam sposób przez pierwsze 7-14 dni. W tym czasie stopniowo przestawiamy pupila na żywienie, które chcemy mu wprowadzić na stałe.

Jeśli natomiast nie wiecie, czym szczeniak był żywiony, wówczas radzę zacząć od niewielkich porcji, rozłożonych na kilka podań w ciągu doby, dobrej jakości, w pełni zbilansowanej suchej karmy i stopniowo w ciągu kilku dni przejść na pełną dawkę pokarmową.

Na co zwrócić uwagę przy doborze karmy?

Podstawą w żywieniu rosnących szczeniąt jest dostarczenie im odpowiedniej ilości energii i substancji odżywczych a jednocześnie unikanie zbyt szybkiego tempa wzrostu. Odpowiednia karma zapewnia właściwą ilość substancji odżywczych i energii w objętości łatwej do spożycia i przyswojenia przez szczenię. Wszelkie dodatki, resztki ze stołu i inne „dobroci” nie są wskazane, ponieważ mogą łatwo sprawić, iż szczenię stanie się wybredne. Takie nieprawidłowe żywienie może wywołać niedobory lub nadmiary żywieniowe.

Ważne jest aby w żywieniu szczeniąt wykorzystywać pokarm o optymalnej strawności i wysokiej wartości biologicznej. Taką wytyczną tolerowania nowej karmy jest konsystencja kału, który nie powinien być rzadki ale zwarty.

Karma dla szczeniąt po odsadzeniu powinna zawierać co najmniej 80% składników strawnych, w tym 25% białek, 7% tłuszczu. 3850 kcal energii na 1 kg masy ciała, mniej niż 5% włókna, 1-1,8% wapnia , 0,8-1,6 fosforu, z większą zawartością wapnia niż fosforu.

Jak prawidłowo karmić szczeniaka?

Nawyki żywieniowe kształtujemy u szczenięcia od wczesnego wieku. Bardzo ważne jest, żeby szczenię od samego początku było karmione karmą dobrej jakości, o regularnych porach. Dodatkowo, bezwzględnie trzeba pupilowi zapewnić stały dostęp do świeżej wody. Zarówno karma jak i woda powinny być podawane w czystych miskach.

Po odsadzeniu od matki szczenię należy tak żywić, aby uzyskiwało umiarkowane tempo wzrostu właściwe dla danej rasy. Szczeniak nie może mieć dostępu do karmy cały czas, karma nie może być w misce ciągle a dostęp do niej nie może się odbywać na zasadzie „do woli” i kiedy chce! Jest to jeden z podstawowych błędów popełnianych przez właścicieli. Na spożycie porcji karmy szczenię powinno mieć około 20 minut. Później sprzątamy resztę pokarmu.

Szczenięta od chwili odsadzenia do 4-6 miesiąca życia (rasy olbrzymie do 9) najlepiej jest karmić przynajmniej 3 (3-5) razy dziennie w równych porcjach i równych odstępach czasu. Później, w wieku 7-9 miesięcy, szczenięta przestawiamy na żywienie dwa razy dziennie o stałych porach.

Żywienie zbyt dużymi porcjami na raz lub podawanie posiłków o różnych porach, rozregulowuje działanie przewodu pokarmowego i sprawia, że nawet dobra karma jest gorzej przyswajana i predysponuje do schorzeń metabolicznych i rozwoju otyłości. Podstawowa zasada jest taka, że w żywieniu szczeniąt odsadzonych jest lepiej, żeby szczenięta były nieznacznie niedożywione niż przekarmione.

Gotowe karmy dla szczeniąt (oczywiście dobrej jakości) są dostatecznie dobrze zbilansowane i podawanie szczeniętom dodatkowych porcji mięsa lub resztek pokarmowych czy dodatków mineralno-witaminowych jest niewskazane i może doprowadzić zarówno do niedoborów jak i nadmiaru pewnych składników.

Pamiętajcie, że prawidłowe żywienie szczeniąt jest niesamowicie istotne , ponieważ popełnionych błędów żywieniowych na tym etapie życia psa nie da się naprawić. Błędy żywieniowe szczeniąt odbijają się na zdrowotności dorosłego psa, mają wpływ na rozwój układu odpornościowego, na zdolność do rozrodu, są powodem nieprawidłowego ukształtowania flory przewodu pokarmowego, nieprawidłowego wchłaniania lub otyłości.

Jaki z tego wniosek? Na żywieniu szczeniąt nie można oszczędzać!

W kolejnej części – żywienie szczeniąt dużych ras oraz rola wapnia w żywieniu szczeniąt.

Koniecznie pamiętajcie, że szczepić należy zwierzę zdrowe i wcześniej odrobaczone, ogólnie w dobrej kondycji. Nie może być to zwierzę niedożywione, z niedoborami, ani takie, które przebywa w złych warunkach, czy jest poddane sytuacjom stresującym.

Tydzień po szczepieniu powinien być czasem kwarantanny – czyli jak najmniej kontaktu z innymi zwierzętami, zwłaszcza z chorymi lub nieszczepionymi. Szczepienie musi się „przyjąć” i szczenięciu trzeba dać czas na uodpornienie się.

Cykl szczepienia szczeniaka

Cykl szczepień powinien się odbywać w następującym porządku:

• pierwsze szczepienie w wieku skończonych 6 tygodni (6-8 tydz.)
• drugie szczepienie w wieku skończonych 9 tygodni (9-11 tydz.)
• trzecie szczepienie w wieku skończonych 12 tygodni (12-14 tydz.)
• szczepienie przeciwko wściekliźnie w wieku 12 tygodni i później.

Psy szczepimy między innymi przeciwko parwowirozie, nosówce, chorobie Rubartha,kaszlowi kenelowemu, koronawirozie, leptospirozie.

Szczepienie przeciwko wściekliźnie jest OBOWIĄZKOWE.

Choroby

Parwowiroza – krwotoczne zapalenie żołądka i jelit, bardzo niebezpieczne dla życia szczenięcia.
Szczególnie wrażliwe są rasy: doberman, rottweiler, labrador, owczarek niemiecki, american pitbull terier, yorkshire terier.

Nosówka – choroba wirusowa dająca objawy ze strony układu oddechowego, pokarmowego i nerwowego, również bardzo niebezpieczna.

Choroba Rubartha – zakaźne zapalenie wątroby.

Kaszel kenelowy – zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli, gdzie wirusy uszkadzają nabłonek układu oddechowego i sprzyjają wtórnym, bakteryjnym zakażeniom.

Skutki uboczne szczepienia szczeniaka

Po szczepieniu zwierzę może niekiedy wykazywać pewne zaburzenia. Może wystąpić delikatny odczyn na skórze w miejscu iniekcji, objawy posmutnienia, senności, przejściowa utrata apetytu. Odczyn po szczepieniu generalnie nie stanowi zagrożenia dla zdrowia zwierzęcia i nie wymaga specjalnej interwencji lekarskiej. Zaniepokoić Was powinny biegunka czy wymioty, wówczas należy niezwłocznie kontaktować się z lekarzem weterynarii.

Z wizytami u weterynarza nierozłącznie związany jest temat szczepień i odrobaczania. Dzisiaj najważniejsze kwestie dotyczące odrobaczania a w kolejnym wpisie przybliżę Wam kwestię szczepienia szczeniąt.

Ze statystyk wynika, że prawie u 100% szczeniąt występuje inwazja glist. Dlatego szczenię do 3-4 miesiąca życia możemy śmiało odrobaczać bez wcześniejszej konieczności badania kału. Inwazje innych pasożytów (tasiemce, włosogłówki) u szczeniąt występują rzadziej.

Szczenięta zarażają się w życiu płodowym i podczas laktacji.

Kiedy odrobaczać szczeniaka?

Każdy lekarz weterynarii ma pewien swój schemat odrobaczania szczeniąt. Zwykle wygląda to następująco:

• pierwsze odrobaczanie w wieku skończonych 3 tygodni
• drugie odrobaczanie w wieku skończonych 5 tygodni
• trzecie odrobaczanie w wieku skończonych 8 tygodni
• czwarte odrobaczanie w wieku skończonych 11 tygodni

Drugie, trzecie i czwarte odrobaczenie wykonywane są na tydzień przed szczepieniami profilaktycznymi.

Każde kolejne odrobaczenie wykonujemy w zależności od stopnia narażenia psa na kontakt z pasożytami. Można i należy okresowo badać kał naszych zwierząt na obecność pasożytów u lekarza weterynarii lub w laboratorium weterynaryjnym. A jeśli nie, to przynajmniej raz na 4-6 miesięcy odrobaczać profilaktycznie środkiem o szerokim spektrum działania.

Środki przeciwpasożytnicze są dostępne w postaci płynu, pasty, tabletek czy preparatów spot on.

Jeśli szczenię ma np. 8 tygodni i nie było do tej pory odrobaczane, to zwykle daję mu kilka dni na zaakceptowanie nowego otoczenia i dopiero wtedy dobieram środek odpowiedni dla jego stanu ogólnego i wagi.

Skutki uboczne odrobaczania szczeniąt

Po odrobaczeniu może się pojawić przejściowe rozluźnienie kału bez innych objawów i jest to normalna sytuacja. Jeśli natomiast wystąpi biegunka, wymioty i utrata apetytu, wówczas szybko trzeba się skontaktować z lekarzem weterynarii.

W poprzednim wpisie pisałam o pierwszych dniach szczeniaka w nowym domu. Dzisiaj postaram się przybliżyć Wam (na podstawie mojej praktyki) jak wygląda pierwsza wizyta szczeniaka u weterynarza.

Dla mnie taki pierwszy kontakt z nowym, małym pacjentem jest bardzo ważny i poświęcam mu zwykle więcej czasu. Przyglądam mu się od chwili, kiedy wejdzie do gabinetu i albo zaczyna zwiedzać pomieszczenie, albo siedzi na rękach właściciela lub chowa się i ucieka. To zachowanie już bardzo dużo mówi o szczeniaku. Zwracam uwagę na ogólną kondycję zwierzęcia, na stan jego umysłu, jak reaguje na bodźce zewnętrzne i na jego postawę.

Podczas pierwszej wizyty badam szczeniaka od czubka głowy do końcówki ogona.

Na początek ważenie. Masę ciała należy regularnie sprawdzać chociażby w celu określenia tempa wzrostu zwierzęcia. Waga rozwijającego się szczeniaka powinna stale rosnąć, co oznacza, że szczenię jest odpowiednio żywione.

Oglądam czaszkę, czy nie ma deformacji; podniebienie, czy nie ma rozszczepu; nozdrza, czy nie ma wad; zęby, czy nie ma wad zgryzu i chorób przyzębia.

Sprawdzam stan skóry i uszy w poszukiwaniu ran, czy nie jest odwodnione, czy nie ma pasożytów zewnętrznych, oglądam opuszki palcowe i sprawdzam długość pazurów.

Następnie mierzę temperaturę, oglądam błony śluzowe, osłuchuję klatkę piersiową, liczę oddechy i uderzenia serca, badam palpacyjnie brzuch szukając ewentualnych nieprawidłowości fizycznych (np. przepukliny pępkowej czy pachwinowej).

Pytam właściciela, skąd zwierzę pochodzi, co dostaje do jedzenia, sprawdzam, czy posiada książeczkę zdrowia i jej zawartość.

Często pacjenci pytają mnie telefonicznie:

Kiedy przyjść ze szczeniakiem na pierwszą wizytę?

Pierwszą wizytę, o ile nic wcześniej się nie dzieje (np. biegunka, wymioty, brak apetytu, osowiałość), zalecam dopiero w tydzień po tym, jak weźmiecie szczenię do siebie. Po pierwszym tygodniu umiecie już mi coś powiedzieć o zachowaniu Waszego pupila i z reguły rodzą się w Waszej głowie rozmaite pytania na które lekarz weterynarii pomoże Wam znaleźć odpowiedź.

Powodzenia!:-)

Należy pamiętać, że kiedy szczenię przybędzie już do naszej rodziny, narażone jest na stres. Może być przez to ospałe albo nawet mieć biegunkę. Warto mu wtedy zapewnić spokój, nie zachęcać na siłę do zabawy, pokazać mu jego legowisko i miski – koniecznie jedną z jedzeniem, drugą z wodą.

Biorąc szczeniaka, dobrze jest dowiedzieć się od poprzedniego właściciela, czym był żywiony. Jeśli chcecie zmienić dotychczasowe żywienie np. na dobrej jakości, pełnowartościową suchą karmę dla szczeniąt, pamiętajcie, że należy przez kilka dni mieszać poprzednie pożywienie z nowym, unikniecie w ten sposób ryzyka wystąpienia biegunki u szczeniaka.

Jeżeli trafia do Was zwierzę brudne, cuchnące, zapchlone, wówczas nie ma czasu na okres przejściowy i trzeba je koniecznie wykąpać w szamponie dla szczeniąt, osuszyć ręcznikami i pozostawić w ciepłym pomieszczeniu. Nie zalecam stosowania suszarki – zwierzę może się bać tego odgłosu i skóra się robi zbyt sucha. Jeśli koniecznie chcecie skorzystać ze suszarki to należy najpierw sprawdzić jak zwierzę na nią reaguje, czy się nie boi lub nie staje się nerwowe. Preparaty przeciwpchelne można stosować kilka dni przed lub po kąpieli.

Jeśli zwierzę nie wymaga natychmiastowej kąpieli, wówczas warto odłożyć tę czynność na później i dać szczeniakowi czas na oswojenie się z nowym środowiskiem.

Kiedy na pierwszy spacer ze szczeniakiem?

Świeżo upieczeni właściciele szczeniąt często pytają mnie: co ze spacerami? Ja zalecam przez pierwsze dni powstrzymać się od wychodzenia z psem na dwór, a już bezwzględnie nie wolno tego robić, jeśli szczeniak nie był odrobaczony czy szczepiony. Zbyt wiele jest czynników chorobotwórczych, z którymi może się zetknąć i zachorować.

Jeżeli macie dom z ogródkiem, po pierwszym tygodniu pobytu w domu, szczeniakowi nie zaszkodzi wyprowadzanie kilka razy dziennie na kilkuminutowe spacerki przed domem. Zwierzętom żyjącym w bloku zalecam wychodzenie na krótkie spacery dopiero w tydzień po drugim szczepieniu.

Uważam też, że na wychodzenie na dwór „w pełnym wymiarze” przychodzi czas dopiero w tydzień po ostatnim szczepieniu i po wykonaniu szczepienia przeciwko wściekliźnie.

Nie znaczy to jednak, że szczenię ma być przez ten czas całkowicie odizolowane, gdyż socjalizacja szczeniąt jest bardzo istotna. Zwierzę tworzy wówczas relacje lub też więzi z członkami własnego bądź innych gatunków. Podstawowy czas socjalizacji trwa od 3 do około 13 tygodnia życia. Szczenięta powinny przebywać z matką i rodzeństwem do 6-8 tygodnia życia, ponieważ jest to podstawowy czas dla rozwoju zdrowych, wzajemnych relacji z innymi zwierzętami.

Szczenięta powinny dobrze poznać ludzi i nowe otoczenie przed ukończeniem 13 tygodnia życia. Szczytową wrażliwość wykazują między 6 a 8 tygodniem. Dobrze, żeby szczeniak we własnym środowisku zetknął się z różnymi typami ludzi i zwierząt, np. z dziećmi w różnym wieku, z innymi zwierzętami w danym domu lub jego otoczeniu.

W kolejnych wpisach wszystko na temat odrobaczania i szczepienia szczeniąt.