Żywienie szczeniąt w okresie wzrostu i rozwoju – praktycznie przez cały czas, kiedy są one szczeniętami, do momentu osiągnięcia wieku dorosłego – ma istotny wpływ na ich zdrowie w wieku dorosłym. Problemy zdrowotne zwierząt w dorosłym życiu mogą być konsekwencją nieprawidłowego żywienia w okresie szczenięcym. I dlatego głównym celem żywienia szczeniąt jest zapewnienie im zdrowia w życiu dorosłym.

Dieta ma podstawowy wpływ na prawidłowy rozwój zwierzęcia i na jakość jego zdrowia, kształtuje jego układ odpornościowy, szybkość wzrostu i rozwój układu kostnego. Okres wzrostu szczeniąt to czas dużych wymagań i trzeba wtedy uwzględnić nie tylko uwarunkowania genetyczne, regulację hormonalną, opiekę zdrowotną ale też odpowiednie żywienie.

Szczenięta nie będą mogły się prawidłowo rozwijać i nie osiągną optymalnych rozmiarów, jeśli nie dostarczymy im odpowiedniego pokarmu dobrej jakości. Celem żywienia szczeniąt jest zapewnienie im optymalnych warunków wzrostu i ograniczenie ryzyka wystąpienia np. chorób układu kostnego czy otyłości.

Najczęściej popełniane błędy żywieniowe

• Nieprawidłowy dobór karmy (karmy niskiej jakości, niedostosowane do wieku, rasy czy szczególnych potrzeb żywieniowych)
• Zbyt duże porcje podawane „na raz”
• Przekarmianie szczeniąt
• Stały dostęp do pożywienia
• Zbyt rzadkie karmienie
• Dokarmianie „ludzkim” jedzeniem i smakołykami

Czas spędzony przy matce

Zacznijmy zatem od początku…

Kiedy szczenię się urodzi i jest zdrowe, wówczas zaraz po znalezieniu brodawki gruczołu sutkowego matki zaczyna ssać. Młode takie są ruchliwe i aktywne, odszukują sutki matki kierując się bodźcami termicznymi i zapachowymi. Bardzo ważne jest, aby małe oseski w ciągu 24-36 godzin po urodzeniu ssały i wchłonęły przeciwciała z siary matki. Siara obok przeciwciał zawiera również związki przeczyszczające, które umożliwiają usunięcie smółki czyli oddanie „pierwszego kału”. Generalnie przez pierwsze 2-3 tygodnie życia szczenięta powinny głównie jeść i spać.

Ssać powinny intensywnie i aktywnie oraz spożywać wystarczającą ilość pokarmu. Jeśli matka jest zdrowa i prawidłowo karmiona, wówczas może zapewnić szczeniętom potrzeby żywieniowe przez pierwsze 3-4 tygodnie ich życia.

Jeżeli z jakiś przyczyn szczenięta nie są najedzone (brak mleka, mleko o niskiej wartości odżywczej, zbyt liczny miot), to objawem tego jest ciągły płacz, wzmożona aktywność, brak przybierania na wadze przynajmniej 10% swojego ciężaru dziennie. Wtedy potrzebne jest dokarmianie albo preparatem mlekozastępczym, albo gotową karmą, jeśli są już wystarczająco duże aby ją tolerować.

W pierwszych dniach życia młode ssą matkę 6-12 razy na dobę. W miarę upływu czasu ssą coraz rzadziej, w drugim tygodniu życia ośmiokrotnie, od czwartego tygodnia życia sześciokrotnie, a pod koniec szóstego tygodnia życia pięć razy w ciągu doby.

Kiedy i jak przestawiać szczenię na karmę stałą?

Ponieważ produkcja mleka u matki spada od około 5 tygodnia po porodzie, to szczenięta wtedy są przez sukę rzadziej i na krótszy czas dopuszczane do ssania. Równocześnie jest to czas, kiedy szczenięta intensywnie przyrastają. Mleko matki już im wtedy nie wystarcza na pokrycie potrzeb prawidłowego rozwoju ich organizmu i trzeba rozpocząć podawanie szczeniętom dodatkowej, łatwo przyswajalnej karmy stałej obok mleka matki.

Kiedy szczenięta mają dwa tygodnie, można zacząć rozkładać w ich pobliżu pojedyncze kulki suchej karmy. Maluchy jeszcze wtedy ich nie zjedzą, ale będą już kojarzyć zapach i w pewnym momencie przekonają się, że służą do jedzenia.

Przechodzenie z mleka matki na pokarm stały musi się odbywać stopniowo. U ras małych zaczynamy od 3 tygodnia, u większych od 4 tygodnia życia. Na początku dokarmiania szczeniąt nową karmę podajemy raz dziennie, stopniowo zwiększając ilość posiłków stałych w miejsce mleka do 4-5 w wieku 5-6 tygodni.

Rozpoczynając podawanie pokarmu stałego, należy zaoferować szczeniakowi dobrej jakości karmę dla psów rosnących, rozmoczoną w wodzie do konsystencji gęstej papki.

Pokarm należy umieścić na płytkim naczyniu. Można dodatkowo zachęcić psa do jedzenia przez podanie mu jedzenia na palcu. Jeżeli szczenięta dobrze radzą sobie z jedzeniem papki, należy stopniowo ograniczać ilość wody i stopniowo przechodzić na karmę suchą, bez namaczania.

Odsadzanie szczeniąt

Szczenięta można odsadzać od matki, kiedy nauczą się samodzielnie jeść i pić. Większość szczeniąt odsadza się od matki między 7 a 8 tygodniem życia w zależności od rasy i wielkości psa. Jeśli szczenię zostanie zbyt wcześnie odsadzone od matki i reszty rodzeństwa, może być narażone na niedożywienie i zaburzenia zachowania w późniejszym życiu. Dlatego zasada jest taka, że nie powinno się odsadzać szczeniąt zanim nie skończą przynajmniej 6 tygodni i nawiążą bliski kontakt z człowiekiem.

Kupując szczenię pamiętajcie, aby dowiedzieć się od hodowcy, czy poprzedniego właściciela, co dostawało do jedzenia, ponieważ ważne jest, aby nowo kupione szczenię było karmione w ten sam sposób przez pierwsze 7-14 dni. W tym czasie stopniowo przestawiamy pupila na żywienie, które chcemy mu wprowadzić na stałe.

Jeśli natomiast nie wiecie, czym szczeniak był żywiony, wówczas radzę zacząć od niewielkich porcji, rozłożonych na kilka podań w ciągu doby, dobrej jakości, w pełni zbilansowanej suchej karmy i stopniowo w ciągu kilku dni przejść na pełną dawkę pokarmową.

Na co zwrócić uwagę przy doborze karmy?

Podstawą w żywieniu rosnących szczeniąt jest dostarczenie im odpowiedniej ilości energii i substancji odżywczych a jednocześnie unikanie zbyt szybkiego tempa wzrostu. Odpowiednia karma zapewnia właściwą ilość substancji odżywczych i energii w objętości łatwej do spożycia i przyswojenia przez szczenię. Wszelkie dodatki, resztki ze stołu i inne „dobroci” nie są wskazane, ponieważ mogą łatwo sprawić, iż szczenię stanie się wybredne. Takie nieprawidłowe żywienie może wywołać niedobory lub nadmiary żywieniowe.

Ważne jest aby w żywieniu szczeniąt wykorzystywać pokarm o optymalnej strawności i wysokiej wartości biologicznej. Taką wytyczną tolerowania nowej karmy jest konsystencja kału, który nie powinien być rzadki ale zwarty.

Karma dla szczeniąt po odsadzeniu powinna zawierać co najmniej 80% składników strawnych, w tym 25% białek, 7% tłuszczu. 3850 kcal energii na 1 kg masy ciała, mniej niż 5% włókna, 1-1,8% wapnia , 0,8-1,6 fosforu, z większą zawartością wapnia niż fosforu.

Jak prawidłowo karmić szczeniaka?

Nawyki żywieniowe kształtujemy u szczenięcia od wczesnego wieku. Bardzo ważne jest, żeby szczenię od samego początku było karmione karmą dobrej jakości, o regularnych porach. Dodatkowo, bezwzględnie trzeba pupilowi zapewnić stały dostęp do świeżej wody. Zarówno karma jak i woda powinny być podawane w czystych miskach.

Po odsadzeniu od matki szczenię należy tak żywić, aby uzyskiwało umiarkowane tempo wzrostu właściwe dla danej rasy. Szczeniak nie może mieć dostępu do karmy cały czas, karma nie może być w misce ciągle a dostęp do niej nie może się odbywać na zasadzie „do woli” i kiedy chce! Jest to jeden z podstawowych błędów popełnianych przez właścicieli. Na spożycie porcji karmy szczenię powinno mieć około 20 minut. Później sprzątamy resztę pokarmu.

Szczenięta od chwili odsadzenia do 4-6 miesiąca życia (rasy olbrzymie do 9) najlepiej jest karmić przynajmniej 3 (3-5) razy dziennie w równych porcjach i równych odstępach czasu. Później, w wieku 7-9 miesięcy, szczenięta przestawiamy na żywienie dwa razy dziennie o stałych porach.

Żywienie zbyt dużymi porcjami na raz lub podawanie posiłków o różnych porach, rozregulowuje działanie przewodu pokarmowego i sprawia, że nawet dobra karma jest gorzej przyswajana i predysponuje do schorzeń metabolicznych i rozwoju otyłości. Podstawowa zasada jest taka, że w żywieniu szczeniąt odsadzonych jest lepiej, żeby szczenięta były nieznacznie niedożywione niż przekarmione.

Gotowe karmy dla szczeniąt (oczywiście dobrej jakości) są dostatecznie dobrze zbilansowane i podawanie szczeniętom dodatkowych porcji mięsa lub resztek pokarmowych czy dodatków mineralno-witaminowych jest niewskazane i może doprowadzić zarówno do niedoborów jak i nadmiaru pewnych składników.

Pamiętajcie, że prawidłowe żywienie szczeniąt jest niesamowicie istotne , ponieważ popełnionych błędów żywieniowych na tym etapie życia psa nie da się naprawić. Błędy żywieniowe szczeniąt odbijają się na zdrowotności dorosłego psa, mają wpływ na rozwój układu odpornościowego, na zdolność do rozrodu, są powodem nieprawidłowego ukształtowania flory przewodu pokarmowego, nieprawidłowego wchłaniania lub otyłości.

Jaki z tego wniosek? Na żywieniu szczeniąt nie można oszczędzać!

W kolejnej części – żywienie szczeniąt dużych ras oraz rola wapnia w żywieniu szczeniąt.